Ayaklı Çarşak (Paracaryum Polycarpum)

Ayaklı Çarşak (Paracaryum polycarpum) (Rech. Fil.) R. Mill, 1977) ; Paracaryum (DC.) Boiss. (çarşakotu) cinsi Boraginaceae (Hodangiller) familyasına ait olup ülkemizde 29 tür, 1 alt tür, 2 varyete olmak üzere toplam 31 taksonla yayılış göstermektedir. Paracaryum polycarpum gövdesi gri renkli keçemsi tüylerle kaplıdır. Gövde tekil veya az sayıdadır. Yükselici bir taban üzerinde dik yükselen gövde 20–45 cm yükselebilir. Taban yaprakları ince şekilde ters yumurtamsı şekilde olup yaprak ayası 210 x 4.5 cm ölçülerindedir. Yapraklar saplıdır. Gövde yaprakları ise dikdörtgenimsi kılıç şeklinde veya ince şekilde dikdörtgenimsi olup yaprak tabanı kalp şeklindedir. Çiçek kümeleri gövdenin ucunda veya yaprak koltuklarında yerleşiktir. Terminal olanlar uca doğru küt bir açıda olurlar.

Çiçek kümesi saplıdır ve sap meyvede de varlığını sürdürür. Taç yapraklar pembemsi veya koyu kırmızı olup kuruduğunda morlaşır. Çiçek tüpü ve çiçek dudağı eşit olmayan şekildedir, yaprak dudağı tabanına kadar bölünmüştür. Genellikle 1800–2000 m yüksekliklerde, dik kireçtaşı çakıllıklarında yayılış gösterir ve Haziran–Temmuz aylarında çiçeklenir. Ülkemizde ilk olarak 1830 yılında Haradjian tarafından Kahramanmaraş Ahir Dağı’ndan toplanan bitki ayrıca Nurhak Dağları’nda ve Hatay’ın Dörtyol ilçesi çevresinde de yayılış göstermektedir. Paracaryum türlerinin bazılarının toprak üstü kısımlarının salatalarda hamur işlerinde ve yem bitkisi olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bu bitki türlerinin yağ içeriğinin faydalı bir yağ asidi olan oleik asit miktarınca zengin olduğu tespit edilmiştir. Paracaryum polycarpum (Ayaklı Çarşak) türünün kullanım alanları ve farmakolojik özelliklerine ait bulgulara rastlanılmamıştır.

Kaynakça

S. S. AZİMOVA – A. I. GLUSHEN-KOVA, “Paracaryum angustifolia Boiss. In Lipids, Lipophilic Components and Essential Oils from Plant Sources,. Springer London 2012, s.167-167.

E. BAĞCI – L. BRUEHL – K. AİTZET-MULLER – Y. ALTAN, “Fatty acid and tocochromanol patt erns of some Turkish Boraginaceaea chemotaxo-nomic approach”. Nordic Journal of Botany, 22,6, 2002, s.719–726.

L. BEHÇET – A. İLÇİM, “Paracaryum bingoelianum (Boraginaceae), a new species from Turkey”. Turk J Bot, 39, 2015, s.334-340.

P. H. DAVİS, “Flora of Turkey and the East Aegean Islands”. 6,. Edin-burgh: University Press1978, s.294-295.

N. ERDEMOĞLU – S. KÜSMENOĞLU – M. VURAL, “γ-Linolenic acid content and fatty acid composition of Boragi-naceae seed oils”. European journal of lipid science and technology, 106 (3), 2004, s.160-164.

CİHANGİR UYGUN

EMEL DIRAZ